فصل یازدهم از ادب و عرفان انسان‌گرا/ نسبت حافظ با قرآن:
حافظ، به‌هنگامِ پيرانه سري، وقتي که شورمندي‌هاي روزگار جواني را پشت سر نهاده، گه‌گاه از کارنامه‌ي خود مي‌گويد که سال‌ها پيروي مذهب رندان کرده است، از راهي که تا کنون آمده ياد مي‌کند، حتي از حشر و نشر با ساقي و از درباني ميخانه سخن مي‌گويد و از اين همه، نه تنها پشيمان نيست بلکه بر آن است که هرچه کرده، همه از دولتِ قرآن بوده
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل دهم/ حافظ و میراثِ پر تناقض یک دوره‌ی تاریخی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل نهم از عرفان انسان‌گرا:حافظ، رند ریاکار
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل هشتم/ نگاهي گذرا به دوره‌ي ایلخانان و مقدمات ظهور حافظ
بعداز هجوم مغول به ايران و فروپاشي دستگاه خلافت عباسيان در بغداد، تغييراتي هم درزبان و فرهنگ و مذهب ايرانيان پديد آمد که زمینه‌هاي استقلال ایران را هم فراهم آورد. اين فصل را همچنين مي‌توان به عنوان مقدمه‌اي براي فصل بعد تلقي کرد که گذري به شعر حافظ است
فایل پی دی اف: فصل هشتم، دوره‌ی ایلخانان
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل هفتم: حدیث مورچه و سلیمان و سعدی
مي‌خواستم از سعدي و دوره‌ي ايلخانان بنويسم، مطلب را چندان گسترده يافتم که از حد مقاله بسيار فراتر مي‌شد. تنها به داستان مورچه و سليمان قناعت کردم شرحي کوتاه از سليمان و ملکه‌ي سبا در عهد عتيق تا سليمان و مورچه و ملکه‌ي سبا در قرآن. سپس همين معناي نمادينِ رادر بوستان و گلستان سعدي پي گرفته‌ام
فایل پی دی اف: ادب و عرفان انسان گرا، فصل هفتم
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل ششم/ گذری به کوی مولوی
رويکردِ تعالي جوي مولوي و تاویل‌هاي معنويِ او از قرآن و انسان و بازخوانيِ روایات کهن بسي ارجمندو دل انگیز است در عین حال شورمندي‌هاي وي در عشق به تعالي،گاهي به مضامین خرافي و باور به غیب‌گویي‌هاي عجیب هم کشیده مي‌شود. همچین به‌نظر مي‌رسد همان شورمندی به امر متعالي سبب شده است که توجه چنداني به مردمانِ فرودست و معمولي نداشته باشد
فایل پی دی اف: ادب و عرفان انسان‌گرا، فصل ششم
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل پنجم، غیبت خردگرایی در عرفان و تلاش فردوسی
تلاش فردوسی در سرودنِ شاهنامه و طرحِ خردِ پهلوانی، در ادامهی کارِ فرهنگی دوره‌ی سامانیان بود که ظاهرا در پی ایجاد حکومتی ملی بودند. اما با فروپاشی دولت سامانیان و شکل گیری حکومت‌های ترک نژاد، و به ویژه نا امنی‌های دوره‌های پس از آن در خراسان، در بخش نسبتا گسترده‌ای از ادبیاتِ عرفانی و صوفیانه، خرد پهلوانی، جای خود را به ادبیاتِ تسلیم و زاری داد
فایل پی دی اف:
ادب و عرفان انسان‌گرا، فصل پنجم: فردوسی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل چهارم: ابوالحسن خرقانی
ظهور ادیانی چون مزدایی، یهودی، مسیحیت و اسلام هم برای اثبات خدا نبود، بلکه برای ارائه‌ی خوانشِ متفاوتی از خدا بود تا شاید در برابرِ خوانشِ نظام‌های مسلطِ پیش از خود قرار گیرد. و ابوالحسن نیز از آنانی بود که در برابر نظامِ مسلط، خوانشی دیگر از انسان و خدا را نشان داد. در این فصل تحول باورهای دینی را از خشونت به مهر در نزد ابوالحسن می بینیم
فایل پی دی اف: ادب و عرفان انسان‌گرا، فصل چهارم: ابوالحسن خرقانی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
می‌گفت:
از بخارا تا درِ شام، اگر سنگی به پای کسی آید، اندوه آن مراست
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
و در آن روزگار که مردمان بسیاری به تیغ تعصب بر خاک می‌افتادند و محمود غزنوی انگشت به در کرده و قرمتی می‌جست تا هرجا یافته آید کشته شود، پیر گلرنگ ما بر دیوار خانه‌اش نوشته بود:
هرکس در این سرای آمد، نانش دهید. نانش دهید و از دینش مپرسید.
آن کس که به درگاه خدا به جان ارزد، در سرای ما البته به نان ارزد
فصل سوم: حلاج
او اگرچه ایرانی بود اما به‌پارسی ننوشت در عین حال تاثیر حیرت‌انگیز او در ادبِ پارسی و عرفانِ انسان‌گرا و به ویژه در خراسان، بر آنم داشت تا در این سلسله مقالات یادی هم از آن بزرگ داشته باشم. در این یاد، به ویژه اشاراتی داشته‌ام به روزگار حلاج در بغداد و تفاوت روایات تاریخی از یک سو و روایات تذکره‌ها از سوی دیگر
فایل پی دی اف:
فصل سوم/ حلاج، تفاوت روایات تاریخی با روایات تذکره‌ها
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل دوم
در اين فصل، گذاري هست از عرفانِ خدامحورِ عراق به عرفانِ انسان‌گراي خراسان، و اشاره‌ي کوتاهي به بايزيد بسطامي به عنوان اولين عارفي که خدا را نه در حجاز که در سرزمين خود هم يافت و نيازمندان را نيز جاي کعبه نشاند و به‌نظر مي‌رسد که زبان و فرهنگ و حوادث سياسي در اين چرخش نقش به‌سزايي داشته است.
فایل پی دی اف:
فصل دوم/ بایزید و نشاندن انسان به جای کعبه
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل اول:
در اين فصل، اشاره‌اي بسيار کلي و گذرا داشته‌ام به شکل‌گيري پارسي دري بعد از اسلام و بهره جستنِ خراسانيان از اين زبان در قلمرو ادب و عرفانِ انسان‌گرا در برابر دستگاه خلافتِ عباسيان
فایل مطلب هفت صفحه در فرمت پی دی اف:
فصل اول/ ادب و عرفان انسان‌گرا در برابر دستگاه خلافت
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
