در چند و چون معجزه
از گزارش‌های تاریخی چنین بر می‌آید که اغلب حاکمان دینی معمولا دین را وسیله‌ای قرار می‌دادند و می‌دهند برای حکومت بر مردم. از این جهت فرهنگ سازی دینی از سوی حاکمان می‌بایست به نحوی باشد که به ناتوانیِ مردم در برابر قدرت حاکمه منجر شود. و به‌نظر می‌رسد که یکی از راه‌هایی که پذیرش ناتوانی را از سوی مردم میسر می‌سازد، طرح انواع معجزات است.
______________________________________________
گذری بر انسان شناسی دینی و قدر و تقدیر
هر گونه خوانشی که از خود و جهان پیرامون خود داشته باشیم، همان تبدیل به هویت فرجامین خودِ ما می‌شود، خوانشی که در قلمرو بلهوسی‌های زود گذر و امیدهای واهی باشد آن می‌شود که بسیاری از ما شده‌ایم و جز شومی و نابسامانی برایمان ندارد،...
اشاره‌ای گذرا به اسطوره‌ی آفرینش (از سخنرانی‌ها)
آیا پدید آمدن این هستی به تصادف بوده؟ یا اراده‌ای مرموز در پس حجاب این هستی حضور دارد که ساز و کار پدید آمدن و آغاز و انجام گیتی را تدبیر کرده است. اگر چه شاید به لحاظ علمی قابل اثبات نیست، اما قطعیتی هم برای مردود دانستن آن نیست.
__________________________________________________
اندر حدیثِ قیامت
در متون مقدس، هنگامه‌ي مرگ بخشي از قيامت شمرده شده است که از آن نه راه گريزي هست نه صخره و پناهي، و چنان است که در این لحظه‌ي پرتاب شدن به دره‌ي هولِ ابديت، آدمی براي لمحه‌اي کوتاه تمامي سرگذشت خويش را از دور تا نزديک مرور مي‌کند
___________________________________
طوفان نوح، اسطوره یا تاریخ؟
مبنای پدید آمدن این اسطوره چه بوده است؟ و چرا در اسطوره‌های ایرانیِ مربوط به پیش از اسلام و آثاری مانند شاهنامه‌ی فردوسی این اسطوره جایگاهی ندارد؟
_________________________________________________________
در نقد و برّرسی "حاجی خودتی"
سخنرانی در جلسه‌ی نقد و برسی کتاب "حاجی خودتی" اثر آقای حسن محدثی، در تهران به تاریخ بیست و پنجم مهر ماه 1397
و در چند و چون اینکه چرا لقب حاجی نزد بخشی از ایرانیان ناخوشایند و حتی نفرت انگیز شده است.
_____________________________________________________________
اسرائیلیات در کتب تاریخی و تفسیریِ اسلامی
اسرائیلیات در متونِ اسلامی کدام‌ها هستند؟ گمانم پاسخ به این پرسش نه دقیق می‌تواند باشد نه یگانه. برای همین پاسخ نابسنده هم شاید لازم باشد به چند قلمرو سر زد، از متونِ عهد قدیم و جدید گرفته تا قرآن، و از کتب تاریخی که با روی‌کرد دینی- اسطوره‌ای نوشته شده است تا انواع تفسیرها. و اگر معیار سنجش را هم خود قرآن قرار دهیم، باز هم جای اما و اگر بسیار است. در عین حال با همه‌ی ندانم‌کاری‌ها و اما و اگرها، گمانم این است که "به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل" ....
_____________________________________________________________
فصل یازدهم از ادب و عرفان انسان‌گرا/ نسبت حافظ با قرآن:
حافظ، به‌هنگامِ پيرانه سري، وقتي که شورمندي‌هاي روزگار جواني را پشت سر نهاده، گه‌گاه از کارنامه‌ي خود مي‌گويد که سال‌ها پيروي مذهب رندان کرده است، از راهي که تا کنون آمده ياد مي‌کند، حتي از حشر و نشر با ساقي و از درباني ميخانه سخن مي‌گويد و از اين همه، نه تنها پشيمان نيست بلکه بر آن است که هرچه کرده، همه از دولتِ قرآن بوده....
_____________________________________________________________
فصل دهم/ حافظ و میراثِ پر تناقض یک دوره‌ی تاریخی
از ورود اعراب به ايران تا روزگارِ حافظ را یک دوره‌ی کامل برای زبان و ادب پارسی دانسته‌ام و ديوانِ حافظ انگار حاصلِ اين دوره‌ي پر فراز و نشيب است. آنچه به اين دوره‌ي تاريخي، ويژگي بخشيده و آن را از ديگر دوره‌ها متمايز کرده است، زبان و ادب و عرفان است. گمانم اشاره‌اي کوتاه به روند شکل‌گيري اين دوره بي‌مناسبت نباشد، البته از آن منظر که من دريافته‌ام. اگرچه در فصل‌هاي پيشين، کم و بيش نکته‌هايي در اين باره نوشته بودم.
فایل PDF:
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل نهم از عرفان انسان‌گرا:حافظ، رند ریاکار
فروپاشی حکومت ایلخانان و آشوب امیران فرصت طلب در سرتاسر ایران، آتش جنگ‌های داخلی را شعله‌ور ساخت، ایران تکه تکه و برای هر شهری یا هر منطقه‌ای امیرانی مدعیِ حکومت پیدا شد. در همین کشاکش‌ها و هیبت شمشیرهای خون چکان است که حافظ را رند ریاکار یافتم
فصل نهم/ حافظ، رند ریاکار
_____________________________________________________________
نگاهی دیگر به سوره‌ی اسراء
وقایعی که قرآن از بنی‌اسرائیل بر می‌شمارد و تعریض‌هایی که بر آنان دارد، چیزهایی است که بعدها اغلب مسلمانان هم به آن گرفتار شدند. چیزهایی مانند خود بزرگ بینی‌ها، غلو در دین، و طرح معجزات عجیب و غریب برای بزرگ نمایی خود
نه بازگشتِ به گذشته
نه گسست از آن
نه خودرا تکرار میکنیم نه تاریخ را
ادامهی خود هستیم، ادامهی تاریخ هستیم
آنچه بودهایم و بوده است را
نقد میکنیم، بازخوانیِ تازه میکنیم
برای آفرینشِ امکانهای تازه
------------
خرافات، آن خبرها، روایات، و باورهایی است که:
خرد را به مضحکه می گیرد
خیال را به قصههای خواب آور می برد
و ما را از حل مسائل روزگار خویش باز می دارد
دشواری در حل معضلات اجتماعی، یکی هم این است که شاید بیشترِ ما مردم، خرافات را دوستتر داریم.
-54.172.234.236